Posts

शाळेचे दिवस

Image
शाळेचे दिवस पुण्यातल्या अप्पा बळवंत चौकाच्या गजबजलेल्या रस्त्याने जाताना, नूमवि शाळेची दिमाखदार इमारत दिसते. असंख्य कमानींनी नटलेली ही भव्य इमारत, शनिवारवाडा किंवा तशाच एखाद्या पुरातन, ऐतिहासिक किंवा खूप मोठ्या इतिहासाची साक्ष देत असलेल्या, प्राचीन वास्तू सारखीच नेहमी वाटते. असंख्यवेळा या रस्त्याने जाताना, सकाळी, दुपारी, रात्री, गर्दी असताना किंवा गर्दी नसताना, अनेक वेगवेगळ्या मनाच्या अवस्थांमधून लक्ष असताना किंवा नसताना, प्रत्येक वेळी या वास्तूने लक्ष वेधून घेतले आहे. माझ्या मुलाला प्रत्येक वेळा शाळेवरून जाताना, ही बघ आमची शाळा, असे सांगितले, की माहिती आहे हो आणि तुम्ही कितीवेळा दाखवणार आहात, असे म्हटले, तरी 'ही बघ आमची शाळा' या वाक्यांमध्ये काय अर्थ दडला आहे हे त्या बिचार्‍याला कसे कळणार ! या शाळेने जे काही आमच्या जीवनात संस्कार केले, त्या संस्कारातून उतराई होण्याचा एक पळपुटा प्रयत्न किंवा त्या संस्कारांची आठवण म्हणूनच कदाचित, ही बघ आमची शाळा, असे उद्गार आपोआप तोंडी येत असावेत. आमच्या नुमवि शाळेचे लहान आणि मोठी म्हणजे प्राथमिक आणि माध्यमिक असे दोन भाग होते. पैकी मोठी शाळ...
Image
पुणेकर   रसिक   श्रोते .....           पुणेकर श्रोता   तुम्हाला ओळखायचा   असेल ,  तर तुम्हाला स्वत:ला उत्तम स्वरज्ञान हवे. म्हणजे   काय तर बोलाणाऱ्याचा   सूर ओळखता यायला हवा. याचा अर्थ समस्त पुणेकर मंडळी संगीतात बोलतात असे नाही , तर   त्यांच्या संभाषणाचा सूर ओळखता यायला हवा ,  त्यांना काय म्हणायचे आहे , हे तुम्हाला कळायला हवे , नाही तर तुम्हाला कसे सहज खिशात टाकले , हे गावभर होणार किंवा तुम्हाला फ़ारसे काही समजत नाही ,  अशी किंवा तुमची कशी विकेट घेतली ,  याची ही पुणेकर मंडळी मजा घेणार. कल्पना करा एखाद्या कार्यक्रमाचे तिकिट तुम्ही काढायला गेला आहात आणि तुमच्या शेजारी एक पुणेकर गृहस्थ उभे आहेत. त्यावेळच्या   त्यांच्याशी झालेल्या   संवादावरून   मी काय म्हणतो याचा   थोडा अंदाज येईल. सहसा पुणेकर स्वत:हून दुसऱ्याशी बोलायला जात नाहीत. पण सार्वजनिक ठिकाणी जिथे फ़ारसा धोका नसल्यास ,  कधी कधी स्वत:हून बोलतातही. धोका याचा अर्थ तिकिटांसाठी खूप गर्दी असणे , तिकिटे मिळायच...

पुणेरी खाद्य संस्कृती...

Image
पुणेरी खाद्यसंस्कृती                         पुणेरी या शब्दाची व्याख्या काय तर ज्याने पुण्यामध्ये किमान दहा वर्षे वास्तव्य केले आहे असा , हे प्रथम लक्षात ठेवायला हवे. सुमारे दहा वर्षांनंतर पुणेरीपण अंगात हळुहळू मुरायला लागते. पण तुम्हाला स्वत:ला पुणेकर व्हायचे असेल तर इथल्या संस्कृतीची सहाजिकच माहिती करून घ्यायला हवी. इथली एकूणच संस्कृती आणि विशेषतः खाद्य संस्कृती पचनी पडायला तसा वेळच लागतो. इथे एक लक्षात ठेवायला हवे, पुणेरी खाद्यसंस्कृती दोन प्रकारामध्ये विभागली आहे. आता पुण्यात खाण्याचे दोन प्रकार कोणते , असे विचारल्यावर , त्यात काय अवघड आहे असे कोणीही म्हणेल . पण तुम्ही पुणेकर नसाल , तर बहुतांशी तुमची उत्तरे चूक आहेत , हे आम्ही तुमची उत्तरे न ऐकताच सांगु शकतो. सर्वसाधारणपणे शाकाहारी आणि मांसाहारी हेच उत्तर बरोबर आहे , असे सर्व जण मानतील. पुण्याची थोडी अधिक माहिती आहे असे वाटत असेल , तर पुण्याच्या भौगोलिक रचनेप्रमाणे शहर व कॅम्प येथे बनणारे पदार्थ, असे उत्तर बर...